دلایل رفتار نامطلوب و لجبازی در کودکان و نوجوانان اگر مشکلات دقت و تمرکز و نقص توجه نباشد عبارتند از:
توجه طلبی
انتقامجویی
قدرتطلبی
ابراز بیکفایتی
در این مواقع این سؤالات را از خود بپرسید وقتی فرزندتان این رفتار را انجام داد احساسات و افکار شما چه بود؟ چه واکنشی نشان دادید؟ فرزندتان در مقابل واکنش شما، چه عکسالعملی نشان داد؟
🌟اگر علت توجهطلبی باشد راهکار: تقویت توجه مثبت در مواقعی که کودک رفتار مطلوب را نشان میدهد و عدم توجه در مواقعی که کودک رفتارنامطلوب را انجام میدهد. به صورت کلی تقویت ارتباط عاطفی و صمیمی همراه با توجه به نیازهای فرزند توسط والدین میتواند به کاهش این رفتارها کمک کند. توجهطلبی جنبههای مثبتی هم دارد مانند اینکه معمولاً کودکان کارهای مثبتی نیز انجام میدهند که توجه و تحسین بقیه را جلب کنند و میتوان این جنبهها را در او تقویت کرد. مثال: کودکی که دنبال جلب توجه است در گروهها نقش فعالی دارد و میتوان از این مسأله برای کمک به اعضای تیم و تقویت روحیه رهبری و مدیریت در او استفاده کرد. 🌟انتقامجویی: این کودکان معمولاً خیلی منصف هستند و انتقامجویی آنها نیز به همین دلیل است چون فکر میکنند حق خودشان یا یکی دیگر از اعضای خانواده پایمال شده. بنابراین با توجه به بازه سنی فرزند بهتر است برخی تقسیم وظایف به او محول شود. (این مورد بیشتر در سنین نوجوانی کارگشا است)
🌟قدرتطلبی: کودکانی که والدین سختگیری دارند معمولاً برای نشان دادن استقلال خود دست به رفتارهایی میزنند که نامطلوب است. این تلاش برای کسب استقلال مثبت است و فعالیتهای مستقل شدن متناسب با سن کودک به والدین آموزش داده شود. 🌟ابراز بیکفایتی: کودکانی که اعتماد به نفس پایینی دارند یا در معرض تحقیر و بی توجهی و سرزنش قرار دارند، نسبت به تواناییهای خود دید منفی داشته و احساس ناتوانی میکنند. برای همین رفتارهای نامطلوبی را انجام میدهند که به صورت غیرمستقیم این پیام را برسانند که من نمیتوانم. برای این کودکان والدین باید از تکنیکهای تشویق (در طول انجام فعالیت) و تحسین (بعد از اتمام کار مبتنی بر تلاش کودک نه نتیجه) استفاده کنن. علاوه بر این فراهم کردن موقعیتهایی که کودک بتواند تواناییهای خود را در بازی یا سایر فعالیتها نشان دهد، کمککننده است. نکته مهم در کار با این کودکان تشخیص صحیح سطح تواناییهای آنهاست چون کوچکترین شکستی منجر به تقویت افکار منفی انها نسبت به خود میشود.